Bademcik (tonsil)

 Bademcikler, boğazın arka kısmında sağ ve sol tarafta bir tane olacak şekilde bulunan yapıdır ve bağışıklık sistemi için kritik öneme sahiptir. Özel yapısı ve içerisinde bulundurduğu hücreler sayesinde ağız ve burundan vücuda giren zararlı mikroorganizmalara karşı koruma sağlar.

 Bademcikler, boğazın arka kısmında sağ ve sol tarafta bir tane olacak şekilde bulunan yapıdır ve bağışıklık sistemi için kritik öneme sahiptir. Özel yapısı ve içerisinde bulundurduğu hücreler sayesinde ağız ve burundan vücuda giren zararlı mikroorganizmalara karşı koruma sağlar. 

Bademcik Taşı Nedir?

Bademcikler içerisinde antikor üretiminden sorumlu bağışıklık hücreleri ve virüs ya da bakteri ile enfekte olmuş hücreleri öldüren beyaz kan hücreleri vardır. Bu hücreler sayesinde dışarıdan vücuda giren patojen (zararlı) organizmalar tanınır ve yok edilir; enfeksiyon oluşumunun önüne geçilir.Bademcikler, bağışıklık sistemi için oldukça önemli olmakla beraber bazı durumlarda bu organ işlevini tam olarak yerine getiremeyebilir. Bademcik iltihabı (tonsilit), çeşitli nedenlere bağlı olarak bademciklerin inflamasyona (iltihaplanmaya) uğramasıdır. Bademcikle ilgili görülen sorunlar içerisinde en sık karşılaşılandır. Oldukça yaygın olarak görülen bademcik iltihabının yanı sıra bademcik taşı, tonsil kanseri de bu organla ilgili görülebilecek diğer sorunlar arasındadır. Bademcik (tonsil) taşı ya da tıp literatüründeki adıyla tonsilolitiyazis; bademcik içerisinde beyaz-sarı renkli sert yapılardır. Birçok farklı faktörün bir araya gelmesiyle oluşabilirler. Bademcik taşı, genellikle fark edilemeyecek kadar küçüktür ve herhangi bir sağlık sorununa neden olmaz. Ancak bazı durumlarda üzüm tanesi boyutuna ulaşabilir ve istenmeyen durumlara yol açabilirler.  Bademcik taşı olan kişilerde çoğunlukla herhangi bir belirti görülmez. Ancak belirti gösteren kişilerde en sık karşılaşılan belirtiler:· Kötü ağız kokusu: Tonsil taşı, ağızdaki anaerobik bakteriler için uygun bir ortam sağlar. Bu bakteriler de kötü kokulu sülfür bileşikleri oluşturur ve hastanın nefesinin kötü kokmasına neden olur.· Boğaz ağrısı: Bazı durumlarda hastada, bademcik taşı ve iltihabı aynı anda görülebilir.  Bu durumda hastada boğaz ağrısı, boğazda batma hissi gibi belirtiler ortaya çıkabilir.· Öksürük: Taş, boğazda rahatsızlık hissine sebep olarak öksürüğe yol açabilir.· Boğazda beyaz leke: Tonsil taşı, boğazın arkasında beyaz-sarı bir renkte tortu şeklinde görülebilir. Ancak tonsil taşına sahip herkeste taş görünür olmayabilir.· Yutma güçlüğü: Bademcik taşının büyüklüğüne bağlı olarak hastalarda yutma güçlüğü görülebilir. Bazı kişilerde sadece katı besinleri yutmada zorlanma görülürken bazı kişilerde sıvı tüketirken dahi yutma güçlüğü izlenebilir.· Kulak ağrısı: Bademcik ve kulak organları, ortak sinir yoluna sahiptir. Bu nedenle bademcikte ortaya çıkan bir iltihaplanma, basınç gibi problemler kulakta ağrı hissi olarak yansıyabilir.· Bademcikte şişme: Besin artıkları, ölü hücreler, vücut salgıları, mikroorganizmalar bir araya gelerek; taş oluşumuna, inflamasyona (iltihaplanmaya), enfeksiyona yol açabilir. Bu durumlar da bademcikte şişmeye neden olur.Tonsil taşları, farklı nedenlere bağlı olarak oluşabilir. Bademcikler, girintili çıkıntılı bir yapıdadır. Ağız içerisindeki; ölü hücreler, besin artıkları, tükürük gibi maddeler bu girintili çıkıntılı yapı üzerinde birikmeye başlar. Biriken maddeler gittikçe sertleşir ve taş halini alır. Taş oluşum sürecindeki yapıya bakteri ve mantar türleri de eklenir. Bu durum da bademcik taşının en sık görülen belirtilerinden olan kötü ağız kokusuna neden olur. Taş oluşumuna yol açabilecek diğer sebepler; yetersiz ağız bakımı, kronik sinüs problemleri, kronik bademcik iltihabı, büyük bademcikler olarak sayılabilir. Bademcik Taşının Tanısı ve Tedavisi Nasıldır?Bademcik taşı teşhisi için genellikle fizik muayene yeterli olur. Doktorunuz, ağzını açmanızı söyler ve ağız içini ve boğazı muayene eder. Muayene sırasında tonsiller üzerinde taş görülebilir ve böylece tanı konulur. Bazı durumlarda taş, bademciğin katlantıları arasına gizlenmiş olabilir. Böyle durumlarda BT, MRI gibi görüntüleme yöntemleri yardımıyla gizlenmiş taşın yeri tespit edilebilir.Bademcik taşı genellikle zararsız olmakla birlikte kötü ağız kokusu ya da taşın verdiği rahatsızlık hissi nedeniyle tedavisi istenen bir durum olabilir. Bademcik taşı çıkarma işlemi evde uygulanabilecek önerilerden cerrahi işleme kadar uzanan geniş bir yelpazede yapılabilir. Tedavide kullanılabilecek yöntemler:· Gargara: Tuzlu su ile kuvvetlice yapılan gargara; bademcik taşının neden olduğu rahatsızlığın hafifletilmesini ve taşın atılmasını sağlar. Bunların yanı sıra tuzlu su, ağız kimyasının değişmesine neden olduğundan kötü kokunun ortadan kalkmasını sağlayabilir. Bu yöntem için bir su bardağa yarım çay kaşığı tuz konularak yapılacak basit bir gargara yeterli olabilir.· Öksürük: Bademcik taşı, şiddetli öksürük sırasında ağızdan dışarı atılabilir. Bazı kişiler, bademcik taşına sahip olduklarını öksürük sonrası dışarı atılan taş sayesinde fark edebilir.· Manuel (elle) uzaklaştırma: Bu yöntemde bademcik taşı bir cisim yardımıyla dışarı çıkarılır. Ancak bu işlem sırasından diş fırçası gibi sert cisimler kullanılması bademcik gibi hassas bir organın yaralanmasına sebep olabilir. Ayrıca bu yöntem; enfeksiyon, kanama gibi komplikasyonlara yol açabilir. Tüm bu sebeplerden dolayı manuel uzaklaştırma, bademcik taşı çıkarma için önerilen bir yöntem değildir.· Lazer tonsil kriptolizis: Bu işlem genellikle lokal anestezi altında yapılır. Taş, olduğu yerden lazer yöntemiyle uzaklaştırılır. İşlem sonrası iyileşme süresi kısadır.· Koblasyon kriptolizis: Bu işlemde tuzlu çözeltiler radyo dalgaları kullanılarak iyonlaştırılır. İyonlar, doku üzerinde kesme işlemi yapabilir. Bu mekanizma temel alınarak bademcik taşı alınabilir. Bu işlem, lazer işlemi ile benzer olmakla beraber lazer işlemindeki yanma hissi bu işlemde yer almaz.· Tonsillektomi (Bademciklerin Alınması): Bu işlemde tonsiller (bademcikler) cerrahi işlem ile vücuttan uzaklaştırılır. Bademcik ameliyatı olarak da bilinen bu durum farklı cerrahi tekniklerle yapılabilir. Tonsillektomi genel olarak diğer tedavi yöntemleri ile başarılı bir şekilde tedavi edilemeyen hastalarda kullanılır.· Antibiyotikler: Bazı olgularda antibiyotik ilaçlar, bademcik taşı tedavisinde kullanılabilir. Antibiyotikler ağız içerisindeki bakteri sayısını düşürerek taş oluşumunun ilerlemesini, büyümesini durdurur. Antibiyotik tedavisi, ilaç direnci gibi nedenlere bağlı olarak uzun süreli planlanmamalıdır. Tedavi Edilmeyen Bademcik Taşları Nelere Yol Açar?Bademcik taşı sorunu tedavi edilmediğinde istenmeyen sonuçlara sebep olabilir. Tonsil taşı komplikasyonları nadir görülse de ciddi problemlere yol açabilir. · Taş, bademciğin derin dokularında enfeksiyona ve abse oluşumuna yol açabilir. · Büyük boyuttaki taşlar normal bademcik dokusunu bozarak inflamasyona (iltihaplanmaya) neden olabilir ve bu durumda bademcik dokusunda şişme, kızarıklık ve ağrı belirtileri görülür. · Bunun yanı sıra büyük tonsil taşları, yutmada zorluk problemine yol açabilir.· Bademcik taşları, enfeksiyona yatkınlık oluşturabilir ve kişilerde  sık sık bademcik iltihaplanması (tonsillit) görülebilir.Bademcik Taşı Oluşumu Önlenebilir Mi?Bademcik taşı oluşumunu önlemek için uygulanabilecek çeşitli öneriler mevcuttur. Kronik tonsilliti (bademcik iltihabı) olan kişilerde bademcik taşı gelişme ihtimali yüksektir. · Bu nedenle, bu kişilere tonsillektomi yani bademciklerin alınması operasyonu yapılması gündeme gelebilir. · Ağız bakımının yeterli düzeyde yapılmaması da taş oluşumu riskini artıran bir durumdur. Bu nedenle ağız hijyeninin sağlanması tonsil taşı oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Dişleri düzenli olarak fırçalamak, diş ipi kullanmak faydalı olacaktır.· Sigarayı bırakmak ve tuzlu su ile gargara yapmak da taş oluşumunu engelleme açısından yarar sağlayabilir. Bademcik taşları genellikle ciddi bir sağlık sorununa neden olmaz. Ancak neden olduğu kötü ağız kokusu gibi durumlar, yaşam kalitesinde azalmaya yol açabilir. Bu nedenle, bademcik taşının çıkarılması gerekebilir. Ayrıca tonsil taşları, kişiyi enfeksiyona yatkın hale getirdiğinden sık sık tonsillit (bademcik iltihabı) geçirilmesine sebep olabilir.  “Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.”